Κούλουμα-Καθαρή Δευτέρα

Η Καθαρά Δευτέρα είναι ταυτισμένη με τα Κούλουμα, τη γνωστή συνήθεια της ομαδικής εξόδου στις εξοχές, με διασκέδαση και φαγοπότι με θαλασσινά και άλλα νηστίσιμα.

Τα Κούλουμα θεωρούνται ότι αρχικά γιορτάζονταν στην Αθήνα και μάλιστα στους Στύλους του Ολυμπίου Διός. Ντελάληδες, σκαρώνοντας ομοιοκαταληξίες με τη βοήθεια της καθαρεύουσας, καλούσαν τους Αθηναίους σε ξεφάντωμα.:” Μασκαράδες και πολίται.. στις κολώνες να βρεθείτε…”

Έτσι κάποιοι δέχονται ότι η γιορτή προέρχεται από το λατινικό columna που θα πει κολώνα.

Οι Ν. Πολίτης και Β.Φάβης υποστηρίζουν ότι η λέξη κούλουμα σχετίστηκε με τη λατινική λέξη  columus που σημαίνει σωρός, αλλά και αφθονία, τέλος και επίλογος, άρα από αυτήν  έλκει την καταγωγή της η λέξη, αφού θεωρούνται επίλογος των εορτασμών της Αποκριάς, που αρχίζουν την Τσικνοπέμπτη  και ολοκληρώνονται την Καθαρή Δευτέρα.

Ο Ν.Ανδριώτης υποστηρίζει ότι η λέξη προέρχεται από το αλβανικό colum  που σημαίνει καθαρός. Οι δυσκολίες που παρουσιάζονται στην εξακρίβωση της ετυμολογίας της λέξης “Κούλουμα” , δεν εμποδίζουν τους κατοίκους να ξεχύνονται στην ύπαιθρο για τον εορτασμό τους.

Η Λαϊκή ετυμολογία της Καθαρής Δευτέρας πηγάζει από το γεγονός ότι την ημέρα αυτή καθαρίζουν  , ότι απέμεινε από τα μη -νηστίσιμα φαγητά της Αποκριάς. Σε πολλά μέρη, οι νοικοκυρές φροντίζουν να καθαρίζουν σχολαστικά και να εξαφανίζουν, κάθε ίχνος λίπους από τα μαγειρικά σκεύη, πλένοντάς τα με σταχτόνερο. Στην Κύπρο μοιράζουν τα περισσεύματα στους Τσιγγάνους, που γυρίζουν στα σπίτια για αυτό το σκοπό.

Η συγκεκριμένη Δευτέρα , λοιπόν, είναι ημέρα εκκαθάρισης αλλά και κάθαρσης από ότι ορίζεται απαγορευτικό, λόγω της μεγάλης νηστείας που μόλις αρχίζει, γι αυτό και ονομάζεται “Καθαρά”.

Πηγή για το κείμενο: Τσορώνη Γ., Γιατί το λέμε έτσι,περιοδικό Παράθυρο στην Εκπαίδευση του παιδιού, τεύχος 37, σ.60-61